Ręczna broń palna w XV wieku
: pn lis 28, 2022 2:57 pm
Krótki post w nawiązaniu do piątkowej dyskusji dotyczącej ręcznej broni palnej.
Przejrzałem prace Piotra Strzyża i co do płytek na panewce, to pojawiają się one już w latach 20. XV wieku (przy okazji zwracam honor Robertowi - to wgłębienie wokół otworu zapałowego na szczycie lufy jest już nazywane panewką). Rachunki ze Znojma w Czechach wspominają o kupnie 6 takich elementów. Piszczel z osłoną panewki przechowywany jest w Muzeum Wojska Polskiego, a znaleziony został na Mierzei Kurońskiej w 1871 roku i do 1945 przechowywany był w Malborku. Datowany jest na 2 ćw. XV wieku (osłona była jeszcze zachowana w trakcie wydobycia).
Co do przesunięcia otworu zapałowego z góry lufy na bok to najstarszy zabytek z panewką z boku jaki znalazłem to lufa piszczela datowana na 1-2 ćw. XV wieku przechowywana w w wyżej wymienionym Znojmie.
Nie mniej przyjmuje się, że powszechne przesuwanie panewki z góry, na prawą stronę nastąpiło w 3 ćw. XV wieku. Co ciekawe następowało to stopniowo. Jako, że lufy często były ośmiokątne, to w 3 ćw. panewka przesuwała się o jedną ściankę, a całkowicie z boku była w 4 ćw. XV wieku.
Natomiast co do przyrządów celowniczych, to początkowo celowano po lufie, najczęściej ośmiokątnej (część luf była skręcona w połowie długości, także celowano po krawędzi ścianki u wylotu). Najstarsza wzmianka jaką znalazłem o ulepszeniu tego sposobu celowania to wycięcie w pierścieniu przy wylocie lufy w hakownicy z Pilzna datowanej na 1 ćw. XV wieku.
Natomiast w 2 poł. XV wieku pojawiają się już powszechnie muszka oraz szczerbinka. Sama szczerbinka występuje już przy zabytkach z 1 poł. XV wieku.
Jak łatwo z tego wywnioskować wiele luf aż do 3 ćw. XV wieku miały proste przyrządy celownicze oraz otwór zapałowy u góry. Wygląda na to, że wynalezienie szczerbinki nie przesunęło automatycznie panewki na bok, tylko te dwa elementy przez 20-30 lat występowały razem jak np. hakownice z Lwowa, czy Muzeum Wojska Polskiego z 2 ćw. XV wieku.
Przejrzałem prace Piotra Strzyża i co do płytek na panewce, to pojawiają się one już w latach 20. XV wieku (przy okazji zwracam honor Robertowi - to wgłębienie wokół otworu zapałowego na szczycie lufy jest już nazywane panewką). Rachunki ze Znojma w Czechach wspominają o kupnie 6 takich elementów. Piszczel z osłoną panewki przechowywany jest w Muzeum Wojska Polskiego, a znaleziony został na Mierzei Kurońskiej w 1871 roku i do 1945 przechowywany był w Malborku. Datowany jest na 2 ćw. XV wieku (osłona była jeszcze zachowana w trakcie wydobycia).
Co do przesunięcia otworu zapałowego z góry lufy na bok to najstarszy zabytek z panewką z boku jaki znalazłem to lufa piszczela datowana na 1-2 ćw. XV wieku przechowywana w w wyżej wymienionym Znojmie.
Nie mniej przyjmuje się, że powszechne przesuwanie panewki z góry, na prawą stronę nastąpiło w 3 ćw. XV wieku. Co ciekawe następowało to stopniowo. Jako, że lufy często były ośmiokątne, to w 3 ćw. panewka przesuwała się o jedną ściankę, a całkowicie z boku była w 4 ćw. XV wieku.
Natomiast co do przyrządów celowniczych, to początkowo celowano po lufie, najczęściej ośmiokątnej (część luf była skręcona w połowie długości, także celowano po krawędzi ścianki u wylotu). Najstarsza wzmianka jaką znalazłem o ulepszeniu tego sposobu celowania to wycięcie w pierścieniu przy wylocie lufy w hakownicy z Pilzna datowanej na 1 ćw. XV wieku.
Natomiast w 2 poł. XV wieku pojawiają się już powszechnie muszka oraz szczerbinka. Sama szczerbinka występuje już przy zabytkach z 1 poł. XV wieku.
Jak łatwo z tego wywnioskować wiele luf aż do 3 ćw. XV wieku miały proste przyrządy celownicze oraz otwór zapałowy u góry. Wygląda na to, że wynalezienie szczerbinki nie przesunęło automatycznie panewki na bok, tylko te dwa elementy przez 20-30 lat występowały razem jak np. hakownice z Lwowa, czy Muzeum Wojska Polskiego z 2 ćw. XV wieku.
